Het mooie aan Zomergasten vind ik dat je meestal niet van te voren weet hoe zo’n zondagavond er uit gaat zien. Welke fragmenten worden er getoond? Hoe verloopt het gesprek tussen gast en interviewer? Klikt het tussen beiden? Of juist helemaal niet?
Sommigen beweren dat Zomergasten na 29 jaar een achterhaald format is.
Een beetje vreemde redenering – alsof je tegen iemand op 29-jarige leeftijd zegt: ‘Ja, zo is het wel genoeg geweest. Nou kennen we je wel. Hoepel nou maar op.’
Ja, het is televisie en de gemiddelde levensduur van een programma is hooguit een paar jaar. Maar dat maakt Zomergasten nu juist zo bijzonder: het is de uitzondering op de regel!
Juist het feit dat er in elke aflevering een nieuwe gast zit en de presentator lang niet elk seizoen dezelfde is, maakt het spannend.
Nergens anders – ook niet in het buitenland – wordt er een drie uur durend interviewprogramma uitgezonden op één van de belangrijkste zenders tijdens prime time.
De kijkcijfers
In de hoogtijdagen wist Zomergasten soms één miljoen kijkers te trekken:
| Jaar | Gast | Presentator |
| 2001 | Youp van ’t Hek | Adriaan van Dis |
| 2002 | Mies Bouwman | Adriaan van Dis |
| 2003 | Paul de Leeuw | Joost Zwagerman |
Dat zijn natuurlijk wél namen waar je u tegen zegt als je naar de gasten kijkt. Al een aantal jaren klinkt er de kritiek dat het programma te weinig bekende gasten vraagt.
Maar als wij dan toch de kijkcijfers van stal halen, laten wij dan eens kijken naar een willekeurige selectie van de afgelopen zeven jaar:
Toelichting keuze jaartallen en gasten: ik heb gekozen voor de afgelopen zeven jaar, omdat vanaf 2010 de concurrentie van tientallen andere (betaal)zenders en internet een steeds grotere invloed op ons kijkgedrag en dus ook de kijkcijfers heeft. Denk bijvoorbeeld aan de introductie van HBO in 2012 en Netflix in 2013.
De Nederlandse kijker besteedt tegenwoordig bijna net zoveel tijd aan het kijken naar series en films op dvd, harddisk of via diensten als Netflix, als aan ‘live’ tv kijken.
Qua gasten heb ik gekozen voor een aantal opmerkelijke uitschieters (zowel in negatieve als positieve zin) in dat tijdsbestek.
Er vallen meteen een paar dingen op:
- politici van grote partijen scoren goed
- de gast is bepalender voor de hoogte van de kijkcijfers dan de presentator
Als wij dit seizoen willen vergelijken met de voorgaande jaren dan moet daar natuurlijk wel de concurrentie van de Olympische Spelen in verdisconteerd worden tijdens de uitzendingen met Arjen Lubach, Hedy d’Ancona en Griet Op de Beeck. Afgelopen zondag keken er 576.000 mensen.
Vergelijken wij het met een interviewprogramma als ‘Kijken in de ziel’ dan blijkt het daar zeker niet voor onder te doen. De uitzending van dat programma wist op 19 augustus 425.000 mensen aan de buis te kluisteren.
Presentator
Uiteraard kan er getwist worden over de keuze door de VPRO voor de presentator en de gasten. Dat wordt dan ook dit seizoen weer volop gedaan via social media, waarbij je een onderscheid kunt maken tussen tweets over de presentatie:
en tweets over de gast:
Uit die laatste categorie tweets blijkt overigens dat er altijd wel mensen zijn voor wie een uitzending van Zomergasten iets moois oplevert.
Social Media
Interessanter is de vraag waarom de VPRO er niet voor kiest om wat meer met zijn tijd mee te gaan door social media een grotere rol te laten spelen? Een kleine analyse van de twitterstorm die elke aflevering van Zomergasten genereert, maakt duidelijk dat er alleen al via dat kanaal per aflevering 6,5 miljoen mensen worden bereikt!
Je zou je kunnen voorstellen dat kijkers vragen mogen stellen aan een gast naar aanleiding van wat hij of zij zegt, op voorwaarde dat de vragen uitsluitend betrekking hebben op de uitzending zelf. Na curatie door een redactie wordt er dan een bepaald moment tijdens de uitzending vrij gemaakt om die vragen te beantwoorden.
Overigens vermoed ik dat de VPRO niet bang hoeft te zijn dat er te weinig mensen zullen kijken naar de laatste uitzending van dit seizoen, zondag a.s. met Mark Rutte. Die uitzending zal, naar ik verwacht, de kijkersaantallen van weleer op zijn minst evenaren.
