Soms zou ik willen dat er naar aanleiding van het overlijden van een groot artiest, musicus of schrijver een kanaal was waar je de hoogtepunten van zijn of haar werk nog eens kon zien. Die gedachte kwam ook in mij op toen vlak vóór de jaarwisseling bekend werd dat de Canadese filmregisseur Jean-Marc Vallée was overleden.
Nu zal je misschien zeggen, Jean-Marc wie? Vallée maakte naam met films als Dallas Buyers Club (2013), met Matthew McConaughey, en Wild (2014), met Reese Witherspoon.
Kroon op zijn werk was evenwel het eerste seizoen van de tv-serie Big Little Lies(2017), op basis van de gelijknamige roman van de Australische Liane Moriarty. Valleé ontving er in 2017 een Emmy Award voor, in de categorie Limited Series, Movie, or Dramatic Special. Zelf was hij echter het meest trots op de prijs die hij van vakgenoten (van de Directors Guild of America) kreeg voor zijn regie van Big Little Lies.
Wat maakte Jean-Marc’s regie zo bijzonder? Zelf antwoordde hij op die vraag:
‘Ik houd mij niet bezig met sfeer en stijl. Ik denk emotie, het verhaal, de personages.’ En over het werken met acteurs die gecompliceerde levens spelen: ‘Ik begeleid ze. Ik houd zo veel van het medium, dat ik wil dat ze het goed doen. Ik wil ze ondersteunen en probeer ze duidelijk te maken dat ik er ben om hun magie te vangen. Dat is de sleutel. Al het andere komt op de tweede plaats.’
Om die ‘magie’ te vangen, werkte Vallée ook het liefst met zo weinig mogelijk mensen op een filmset. Een minimale bezetting met cameraman en -assistent plus geluidsman – soms de script supervisor en de eerste assistent-regisseur.
En dan is er de muziek. Muziek speelde een belangrijke rol in Vallée’s leven:
“Ik ben opgegroeid met platen, draaitafels, een mixer, een versterker, overal speakers. Mijn vader verzorgde de muziek voor een aantal radiozenders. Toen ik 14 was raakten mijn broer en ik in de ban van disco muziek en begonnen we als DJ’s. Daarna ook punk en rock. Dus als er ergens een feestje was, dan waren wij de DJ’s. Muziek zit in de haarvaten van onze familie, wij waren allemaal sterk muzikaal. Ik dacht op die leeftijd ook dat ik musicus zou worden.”
Voor de muziekkeuze in zijn films werkte hij het liefst samen met zijn vaste music supervisor, Susan Jacobs. Over het werken met haar zei hij:
“Wij zijn als broer en zus, we hebben hetzelfde gevoel over muziek. En het helpt natuurlijk dat zij alle rocksterren van de wereld kent.”
De openingsbeelden van Big Little Lies zijn onlosmakelijk verbonden met Michael Kiwanuka’s ‘Cold Little Heart’:
Vallée is slechts 58 jaar geworden. Op zijn ‘to-do lijst’ lag o.m. een filmproject over het leven van John Lennon en Yoko Ono.
Heb je Big Little Lies niet gezien? De tv-serie was oorspronkelijk een HBO-productie. Tot begin 2022 had Ziggo een samenwerking met de Amerikaanse kabeltelevisiezender. De Amerikanen hebben aangekondigd dit jaar ook in Nederland een eigen streamingdienst, HBO Max, te willen beginnen. Anders ben je aangewezen op de DVD.
Wie nog een exemplaar van het boek MediumCool – The Movies of the 1960s (Knopf, 1990) op de kop weet te tikken, moet dat zeker doen. In dat boek beschrijft Mordden hoe films als Hitchcock’s Psycho een breuk betekenden met de Hollywood-films van de jaren vijftig, en wat die vertelden over de (Amerikaanse) samenleving.
Ik vraag mij af of Floortje Smit het boek van Mordden kent? Smit schrijft wekelijks een column over film in de onvolprezen V-bijlage van de Volkskrant. De column van 21-8 had als titel Leeftijdsverschil en ging over vrouwenrollen. Als aanleiding gebruikt zij Woody Allen’s nieuwste speelfilm Magic in the Moonlight met Emma Stone en Colin Firth in de hoofdrollen.
De cruciale passage in Smit’s column:
“In Magic in the Moonlight geeft Stone Firth nieuwe levenslust, en hij geeft haar Nietzsche. Natuurlijk is het vervelend dat dit soort leeftijdsverschillen suggereren dat vrouwen afgeschreven zijn zodra ze rimpels krijgen, zoals feministen beweren. Maar even beledigend is het beeld voor mannen, die zich zonder uitzondering laten betoveren door hulpeloze, naïeve, kneedbare jeugdigheid.”
Het venijn zit ‘m in de tweede zin, die begint met ‘Natuurlijk’. Hoezo ‘natuurlijk’? Meryl Streep speelde op 56-jarige leeftijd een ijzersterke rol in The Devil Wears Prada (2006), Catherine Deneuve op 65-jarige leeftijd idem dito in Un Conte de Noël (2008). Beide actrices staan nog steeds voor de camera! En zij zijn niet de enige vrouwen die na hun veertigste nog steeds van zich doen spreken in de cinema.
Smit maakt er een clichématige man-vrouw tegenstelling van in plaats van wat dieper in de materie te duiken.
Mordden deed dat in MediumCool wel. Hij toonde aan dat door de opkomst van televisie in de jaren vijftig en zestig het bioscoopbezoek dramatisch daalde. Het studiosysteem – de werkgever van acteurs, regisseurs en scenarioschrijvers – zakte krakend in elkaar, met als gevolg het verdwijnen van de buurtbioscoop.
Er is nu een vergelijkbare ontwikkeling gaande: speelfilms worden massaal illegaal gedownload, video on demand wordt steeds populairder, het aanbod van streaming films op Netflix groeit met de dag. Wat heeft dat voor gevolgen voor de filmindustrie?
Heeft de bioscoop nog wel toekomst? In welke films steken producenten nog hun geld?
Wordt het geweld in speelfilms extremer, zoals in Heli (over de Mexicaanse drugsoorlogen)? En wat zegt dat over onze samenleving?
Jane Campion zei na de release van Bright Star (2009) in een interview met Bor Beekman: “Bij de filmindustrie heerst een soort macho hang naar uiterlijk vertoon, men raakt opgewonden over iets als Spiderman. Dat lukt mij niet. En ik begrijp het ook niet.”
Campion’s film gaat over de liefde tussen de Britse dichter John Keats (1795 – 1821) en zijn buurmeisje Fanny Browne (1800 – 1865).
Campion: “Keats leert je iets over de zin van het leven. Mij tenminste wel: dat een mensenleven een unieke gift is.” Dát dus, Floortje…..
Wie nog een exemplaar van het boek