Mensen laten altijd een ‘residu van geschiedenis’ achter, zegt de verteller in de roman “Inherent Vice”. Op het eerste gezicht een doorsnee detective verhaal, maar kenners van Thomas Pynchon’s werk weten wel beter: in zijn romans is niets wat het lijkt. Continue reading “‘De Prijs van Wijsheid bevindt zich boven Ruby’s Lounge’”
Categorie: Literatuur
‘Met zingen is de liefde begonnen’
Tijd voor fabel en verbeelding: het is poëzieweek! Na al dat (proza)geweld van de afgelopen weken biedt poëzie – en muziek natuurlijk – een goed tegenwicht. “Poëzie is de geestelijke toevlucht van de verstandigen”, zei wijlen Gerrit Komrij ooit. Continue reading “‘Met zingen is de liefde begonnen’”
Memorabel 2014 – deel 2
Er was eens een Deense schoenmakerszoon, mislukt toneelspeler die jaarlijks met kerstmis een bundel sprookjes publiceerde en ….. er wereldberoemd mee werd. Zijn naam? Hans Cristian Andersen.
De sprookjes van Andersen behoren tot de 208 verworvenheden uit de Europese cultuur die Pieter Steinz in Made in Europe. De kunst die ons continent bindt [Nieuw Amsterdam] heeft samengebracht.
Het boek komt voort uit de overtuiging dat ‘Europa vóór alles verenigd wordt door een gedeelde cultuur die haar oorsprong vindt in poëzie en proza.’ Je zou het niet zeggen als je het politieke gepalaver van het afgelopen jaar nog na hoort echoën, maar één blik in het boek en al die naargeestige stemmen verstommen.
Van de odalisken van Ingres en Delacroix tot de Britse puzzeldetective, van de Scandithriller (wie herinnert zich nog Sjöwall en Wahlöo?) tot de Villa Savoye van Corbusier: op min of meer alfabetische volgorde trakteert deze kleine atlas van de Europese cultuur de lezer op klassieke, moderne en toegepaste kunst verdeeld over acht categorieën. Architectuur, Beeldende kunst, Film, strip en fotografie, Literatuur, Muziek, Toneel en dans, Vormgeving en mode, Varia.
Zou bij iedere Europeaan in huis moeten liggen. Al was het maar voor het geval dat iemand de vraag stelt: ‘Wat maakt het leven de moeite waard?’
Pieter Steinz zal het boekenweekgeschenk 2015 schrijven met als thema ‘waanzin’.
Begin december maakte Glenn Greenwald in een interview met het Duitse Merkur-Online bekend dat hij de geheime NSA-documenten in een database gaat plaatsen, zodat iedereen er toegang toe heeft.
In No Place To Hide beschrijft hij hoe Edward Snowden – onder de naam ‘Cincinnatus’ – exact twee jaar geleden per e-mail contact met hem zocht: of Greenwald PGP encryptie wilde gebruiken, zodat Snowden gevoelige informatie met Greenwald kon delen?
Greenwald aarzelde: ten eerste vroeg hij zich af of de afzender wel te vertrouwen was en ten tweede had hij geen flauw idee hoe hij PGP (Pretty Good Privacy) moest installeren en gebruiken. Zelfs toen Snowden hem een video-instructie stuurde over hoe hij een en ander moest doen, deed Greenwald niets.
Sinds dat eerste contact gingen er maanden voorbij (!), totdat documentairemaakster Laura Poitras hem medio april 2013 tijdens een bezoek aan New York vroeg om elkaar ergens te ontmoeten. Pas vanaf dat moment begon er vaart te komen in wat nu bekend staat als de ‘Snowden-affaire’.
Toen Greenwald in mei van dit jaar – ter gelegenheid van de presentatie van het boek – kort in Nederland was, legde hij nog eens uit hoe halfslachtig de gevestigde media reageerden op de eerste onthullingen. Ook Greenwald’s eigen status als professioneel journalist werd in twijfel getrokken….. Een van de redenen waarom hij dit jaar, samen met Poitras, een eigen online uitgave is begonnen.
Tijdens IDFA vonden in Amsterdam een drietal voorvertoningen plaats van Citizen Four, de documentaire die Laura Poitras over het ontstaan van de affaire maakte.
Greenwald’s boek is het uitgebreid gedocumenteerde verslag van een schandaal dat zijn weerga niet kent in de moderne geschiedenis en waarvan wij de gevolgen tot op de dag van vandaag ondervinden.
No Place To Hide is in Nederlandse vertaling, onder de titel De Afluisterstaat bij uitgeverij Lebowski verschenen.
‘Een televisieserie is net zo goed literatuur’
Het zou een interessant onderzoek zijn: vraag een x aantal mensen wat hun favoriete series zijn en hoeveel tijd ze er naar kijken. Vraag ze vervolgens hoeveel boeken ze lezen en hoeveel tijd ze daaraan besteden. Doe dat elk jaar, zodat je vergelijkingsmateriaal hebt. Volgens Manon Uphoff is de beste literatuur tegenwoordig namelijk op televisie te zien.
In het pamflet De blauwe muze analyseert Uphoff bekende series als Deadwood, Mad Men, The Wire en The Game of Thrones en ontdekte daarin literaire elementen.
In de VPRO gids zei Uphoff daarover:
“Een serie kijken is een beetje zoals je vroeger literaire feuilletons had in de krant. Er wordt nu wel geklaagd dat lezers een dikke roman niet meer aankunnen, maar er wordt vergeten dat de lezer destijds zo’n verhaal ook in stukken en brokken kreeg toegediend. Dat was een heel normale manier van lezen.”
Uphoff zegt in het artikel dat zij het kijken naar een serie niet ziet als ‘een keuze voor het een of tegen het ander’. “Je volgt de dialogen, je vertaalt voortdurend dingen die je op het scherm ziet, je moet verschillende verhaallijnen en plotwendingen onthouden.” Zij noemt het kijklezen en verzet zich tegen de opvatting dat ‘series kijken lui en passief maakt’.
Thema’s
Lezen is – in tegenstelling tot wat sommigen denken – een actieve bezigheid. Wij ondergaan de aanwezigheid, de stem van een boek. En net als een boek beïnvloedt een serie onze verbeelding, onze verlangens en onze ambities.
Het beste voorbeeld vind ik persoonlijk Mad Men, waarin een tijdsbeeld wordt geschetst van het leven in ‘het land van de onbegrensde mogelijkheden’ vijftig jaar geleden. In de serie volgen wij de levens van een aantal personages werkzaam bij een reclamebureau op Madison Avenue in New York tegen de achtergrond van de historische gebeurtenissen uit die tijd – de eerste ruimtevaartvluchten naar de maan, de moord op president J.F. Kennedy, de oorlog in Vietnam.
De kracht van de serie zit ‘m in de thema’s: identiteit, relaties (man – vrouw verhouding, homofilie), verhouding werk – privé, racisme, de consumptiemaatschappij vs. de tegenbeweging. Thema’s die nog steeds aan de orde van de dag zijn en ons dus onwillekeurig een spiegel voorhouden: wat is er veranderd? Is er iets veranderd? Wat is er dan veranderd?
Nederlands
Enige kanttekening bij het pamflet van Uphoff : geldt haar analyse ook voor Nederlandse dramaseries? Al haar voorbeelden komen uit het buitenland! Wat te denken van Goede tijden, slechte tijden, een serie die volgend jaar het 25-jarig bestaan viert!?
Qua kijkcijfers halen de door Uphoff genoemde buitenlandse series het niet vergeleken met de meest succesvolle Nederlandse concurrenten: Flikken Maastricht bijvoorbeeld scoort gemiddeld twee miljoen kijkers per aflevering!
Als haar analyse ook opgaat voor Nederlands drama op de televisie, dan kunnen wij Cyrille Offermans namelijk als cultuurpessimist terzijde schuiven. In diens laatste essaybundel Wat er op het spel staat maakt hij de balans op van de kunst en literatuur na 1945. Volgens Offermans draait het alleen nog maar om geld en wat economisch nuttig is. Ware kunst doet een beroep op de ‘hoogste intellectuele en creatieve vermogens’ van het publiek. En draagt dan ook de mogelijkheid in zich van verandering, omdat ‘elke reële verandering begint met een fictieve’.
Zou Offermans naar dramaseries kijken?
Tip: op 17-11 begint de vijfdelige serie Suspicious Minds van scenarist Daan Windhorst en regisseur Ivo van Aart.